ماجرای پیام محرمانه آمریکا به تهران چیست | عمان قفل مذاکرات را باز میکند؟
رویداد۲۴| در حالیکه تنشها در منطقه به اوج خود رسیده، دولت آمریکا از طریق عمان پیامی محرمانه برای ایران فرستاده و از تمایل دونالد ترامپ برای دستیابی به «توافقی جدید» سخن گفته است. تهران نیز ضمن تأیید دریافت پیام، تأکید کرده گفتوگو تنها زمانی معنا دارد که سیاست فشار حداکثری کنار گذاشته شود. سفر اخیر مجید تختروانجی به مسقط و مواضع صریح او درباره بیاعتمادی به واشنگتن، نشان میدهد مذاکرات اگرچه هنوز روی میز است، اما تا بازگشت واقعی به گفتوگو، راهی دشوار در پیش خواهد بود. رسانههای بینالمللی نیز این تحول را «گشایش دیپلماتیک محتاطانه» توصیف کردهاند؛ روزنهای کوچک در دیواری بلند از بیاعتمادی.
ماجرای پیام آمریکا چیست؟
روزنامهٔ عراقی بغداد الیوم گزارش داده که دولت دونالد ترامپ از طریق عمان پیامی رسمی به ایران فرستاده و در آن آمادگی واشنگتن برای ازسرگیری مذاکرات با تهران را اعلام کرده است. طبق این گزارش، ترامپ در این پیام از «عزم خود برای دستیابی به توافقی جدید با ایران» سخن گفته است.
این رسانه در ادامه نیز به نقل از منابع دیپلماتیک در تهران نوشته که ایران دریافت این پیام را تایید میکند. به گفته این منابع «پیامی که به مسقط رسید، بر تمایل واشنگتن برای ازسرگیری گفتوگوهای هستهای تأکید داشت و رئیسجمهور ترامپ در آن از عزم خود برای دستیابی به توافقی جدید با جمهوری اسلامی سخن گفته است.»
گفتنی است، مجید تخت روانجی، معاون وزیر امور خارجه ایران و رئیس هیئت مذاکرهکننده نیز روز گذشته به مسقط رفته و سلسله دیدارهایی با مقامات عمانی و نمایندگان سازمان ملل داشت. او در این دیدارها درباره پروندههای منطقهای و بینالمللی، از جمله پرونده هستهای و بحران یمن، گفتوگو کرد. این مقام ایرانی سفرش را موفقیت آمیز توصیف کرد و گفت: «پرونده هستهای محور اصلی مذاکرات با طرف عمانی بود» و توضیح داد که «تهران موضع خود را با صراحت و شفافیت بیان کرده، اما معتقد است هرگونه مذاکرهای که نتایج آن از پیش تعیین شده باشد، بیمعنا است.»
او از آنچه «خیانت آمریکا» خواند، انتقاد کرد و گفت: «اسرائیل جنگ خود را علیه ایران آغاز کرد، در حالی که تهران در میانه مذاکرات بود، و این اقدامی خصمانه علیه روند گفتوگوها بهشمار میرود.»
رسانههای خارجی این تحولات را با نگاه ترکیبی تفسیر کردهاند. برخی آن را فرصتی محتمل برای ازسرگیری مذاکرات هستهای و در عین حال امیدواری محتاطانه با توجه به شکافهای عمیق میان دو طرف تلقی کردهاند. برای مثال، خبرگزاری فرانسوی لوموند خبر از یک «گشایش دیپلماتیک» داده و در عین حال یادآور شده که راه، همچنان پُرنشیب است.
گاردین نیز نوشته که مذاکرات اخیرب بدون توافق به پایان رسیدهاند، اما امکان پیشرفت همچنان باقی است.
موانع و چالشها
با توجه به پیام واشنگتن به نظر میرسد که امکان باز شدن پنجره گفتوگو یک بار دیگر وجود دارد، اما این مسیر قطعا بسیار پیچیده خواهد بود. ایران همچنان بر حق غنیسازی داخلی، به ویژه برای اهداف صلحآمیز، تأکید دارد و نمیپذیرد که برنامۀ هستهای خود را بهطور کامل تعطیل کند.
آمریکا نیز با شعار بازدارندگی، همچنان خواستار محدودیتهای شدید، تأیید بینالمللی و نظارت گستردهتر بر ایران است و با شرط و شروط تهران مواجه است.
از همه مهمتر، اما میزان اعتماد پایین به طرفین است. اعتمادی که بعد از جنگ دوازده روزه اخیر در پایینترین حد خود قرار دارد. تحولات منطقه و فشارهایی که اسرائیل به حزب الله لبنان میآورد نیز اوضاع را بیش از قبل آشفته میکند.
با توجه به شواهد، میتوان گفت که احتمال ازسرگیری گفتوگوها میان ایران و آمریکا وجود دارد، اما نه با سرعت بالا و نه با تضمینی برای نتیجه. در واقع بعد از پیام اخیر امکان شروع دوباره مذاکرات بیشتر شده است. نامه آمریکا، پاسخ ایران و واسطهگری عمان همگی نشانههای روشنی از آن است طرفین خواستار باز شدن مسیر گفتوگو هستند.
با این حال تا وقتی که شروط اولیه فراهم نشود، این ابراز تمایلها روزی کاغذ باقی میماند. یعنی ایران باید اطمینان یابد که در مذاکرات احتمالی جدید به لغو بخشی از تحریمها و تضمینهای اقتصادی دست پیدا میکند. خیال آمریکا نیز باید راحت شود که یک برنامه محدودسازی جدی در مقابل برنامه هستهای ایران قرار داده است.
بنابراین، به نظر میرسد که امکان ایجاد یک چارچوب برای توافق در میانمدت وجود دارد ولی در کوتاهمدت نه. فراهم شدن پیششرطها احتمالا زمانبر است و به همین خاطر مساله مذاکرات به کندی و با وقفه پیش میرود.
